भारतीय उपमहाद्वीप के वर्तमान स्थलों के प्राचीन नाम


                                 ये नाम प्रामाणिक पुस्तकों से तथा विशेषज्ञों से विचार विमर्श के बाद प्रकाशित किये जा रहे हैं  

क्रम सं .
वर्तमान नाम
प्राचीन नाम
देश
राज्य
1
माउंट आबू
मार्तिकावर्त
भारत
राजस्थान
2
मेरठ
मयराष्ट्र
‘’
उ.प्र.
3
ब्रह्मपुर
भरमौर
‘’
हिमाचल प्रदेश
4
मेवाड़
मेदपाट
‘’
राजस्थान
5
जकार्ता
यज्ञकर्ता
जकार्ता
-         
6
त्रिपुरा
प्राच्य
भारत
त्रिपुरा
7
किन्नर प्रदेश
किन्नौर
‘’
हिमाचल
8
कपिस्थल
कैथल
‘’
हरियाणा
9
रोहीतक
रोहतक
‘’
‘’
10
सैरीषक
सिरसा
‘’
हरियाणा
11
पृथूदक
पेहोवा
‘’
‘’
12
यज्ञोदरी
जगाधरी
‘’
‘’
13
कर्णालय
करनाल
‘’
‘’
14
गुरुग्राम
गुड़गांवां
‘’
‘’
15
गांधार
कंदहार
अफगानिस्तान
-         
16
तक्षशिला
टैक्सला
पाकिस्तान
-         
17
पुरुषपुर , पुष्कलावती
पेशावर
‘’
-         
18
पोल
अलीगढ़
भारत
उ.प्र.
19
कान्यकुब्ज
कन्नौज
‘’
‘’
20
मधुपुरी
मथुरा
‘’
‘’
21
मणिपुर
मणिपुर
‘’
-         
22
वंग, गौड़
बंगाल
‘’
प. बंगाल
23
हस्तिनापुर
हथनापुर
‘’
उ.प्र.
24
व्याघ्रप्रस्थ
बागपत
‘’
उ.प्र.
25
तिलप्रस्थ
तिलपत
‘’
हरियाणा
26
इंद्रप्रस्थ
इंदरपत
‘’
दिल्ली
27
त्रिविष्टप
तिब्बत
चीन
-         
28
वारणावत
बरनावा
भारत
उ.प्र.
29
कौशाम्बी
कोसम
‘’
‘’
30
श्रावस्ती
सहेत महेत
‘’
‘’
31
सारंगनाथ
सारनाथ
‘’
‘’
32
राजगृह
राजगीर
‘’
बिहार
33
पाटलिपुत्र
पटना
‘’
‘’
34
चंपारण्य
चंपारन
‘’
‘’
35
प्राग्ज्योतिषपुर
दिसपुर (गौहाटी) 
‘’
आसाम
36
इंद्रपुर
इंदौर
‘’
मध्य प्रदेश
37
यक्षावली
जखोली
‘’
उत्तराखंड
38
यवनपुर
जौनपुर
‘’
उ.प्र. 
39
कालशिला
कालसी
‘’
उत्तराखंड
40
ऋषिपर्णा
रिस्पना (नदी)
‘’
‘’
41
समंगा
सौंग (नदी)
‘’
‘’
42
शुभस्रवा
सुसवा(नदी)
‘’
‘’
43
तमसा
टोंस (नदी)
‘’
‘’
44
पत्तन
पाटन
‘’
गुजरात
45
अजयमेरु
अजमेर
‘’
राजस्थान
46
बह्वर्चि
बहराइच
‘’
उ.प्र.
47
हरियूप , हरिपायु
हड़प्पा
पाकिस्तान
पंजाब
48
असम
सूरमस, लौहित्य
भारत
-         
49
द्रोण पुर
धोरण (गांव)
‘’
देहरादून
50
शृंगवेरपुर 
सिंगरौर
‘’
प्रयाग
51
चेदि
शहडोल
‘’
म.प्र.
52
नासिक्य
नासिक
‘’
महाराष्ट्र
53
भृगुकच्छ
भरूच
‘’
गुजरात
54
नवनंद देहर
नांदेड‌
‘’
महाराष्ट्र
55
वराहमूल
बारामूला
‘’
कश्मीर
56
शूर्पारक
सोपारा, सोपोर 
‘’
‘’

राजापुरी
राजौरी
‘’
‘’
57
मूलस्थान
मुलतान
पाकिस्तान
-         
58
कुरुक्षेत्र(राज्य)
कुरुक्षेत्र(नगर)
भारत
हरियाणा
59
क्रांची
कराची
पाकिस्तान
सिंध
60
भूतेश्वर
बुतसर
भारत
कश्मीर
61
मायापुर
हरिद्वार
‘’
उत्तराखंड
62
कुब्जाम्रक तीर्थ
ऋषिकेश
‘’
‘’
63
गणेश तीर्थ
टिहरी शहर
‘’
‘’
64
बाल्हीक
बलख
?  
-        ?
65
भूखार
बुखारा
उजबेकिस्तान
-         
66
कुभाकूल
काबुल
अफगानिस्तान
-         
67
ब्रह्म देश
बर्मा
म्यांमार
-         
68
यव द्वीप
जावा
जावा
-         
69
नाग द्वीप
निकोबार द्वीप
भारत
अंडमान निकोबार
70
गोमतीकूल
गोमल
अफगानिस्तान
-         
71
वर्णु
बन्नू
पाकिस्तान
-         
72
शर्करा
सक्खर
पाकिस्तान
-         
73
फलक पुर
फिल्लौर
भारत
जालंधर
74
चक्रवाल
चकवाल
पाकिस्तान
जिला झेलम
75
मार्देय पुर
मंडावर
भारत
उ.प्र. बिजनौर
76
सुवास्तु
स्वात
पाकिस्तान
उ.प.प्रांत
77
माहिष
मैसूर
भारत
कर्नाटक
78
जाबालि पुर
जबल पुर
भारत
म.प्र.
79
उत्तर कुरु
किर्गीजिस्तान
अलग देश
-         
80
परम कांबोज
ताजिकिस्तान
‘’
-         
81
तुषार
तुर्कमेनिस्तान
‘’
-         
82
गोपालपुर गिरि
ग्वालियर
भारत
म.प्र.
83
मलय द्वीप
मलाया
अलग देश
-         
84
सुवर्ण द्वीप
सुमात्रा
अलग देश
-         
85
माक्षीक देश
मेक्सिको
‘’
-         
86
रूस
हरिवर्ष
‘’
-         
87
आदित्य नगर
अदन
यमन
-         
88
चंपा नगरी  
भागलपुर
भारत
बिहार
89
मणिभद्रपुर
माणा (गांव)
‘’
उत्तराखंड
90
मुद्गल गिरि
मुंगेर
‘’
बिहार
91
मलय गिरि
मलारी (गांव)
‘’
उत्तराखंड
92
प्रतिष्ठान पुर
पैठन
‘’
महाराष्ट्रऔरंगाबाद
93
अहिच्छत्र
बरेली
‘’
उ.प्र.
94
चर्मण्वती
चंबल(नदी)
‘’
‘’
95
वेत्रवती
बेतवा (नदी)
‘’
‘’
96
गंडकी
गंडक (नदी)
‘’
‘’
97
स्याम
थाईलैंड
अलग देश
-         
98
त्रिगर्त्त
कांगड़ा
भारत
हिमाचल प्रदेश
99
शाकल
सियालकोट
पाकिस्तान
पंजाब प्रांत
100
उद्भांड पुर
ओहिंद
‘’
‘’
101
प्रवर गिरि
बारबर की पहाड़ियां
भारत
बिहार (जहानाबाद)
102
वैशाली
बसाढ़
भारत
बिहार
103
पुंड्र
पूर्णिया
‘’
‘’
104
तिरुकोनामलाई
त्रिंकोमाली
श्रीलंका
-         
105
कैस्पियन सी
कश्यप सागर
रूस
-
106
संभल
मुरादाबाद
भारत
उ.प्र.
107
मालव पुत्र  (जाति)
मल्होत्रा
भारत
-         
108
स्वर्ण प्रस्थ
सोनीपत
भारत
हरियाणा
109
यज्ञ ग्राम
जगत ग्राम
भारत
देहरादून
110
नैमिषारण्य
नीमसार
भारत
सीतापुर उ.प्र.
111
यौधेय
जोइये (युधिष्ठिर के वंशज )
भारत
पंजाब
112
कंपिल्ल
कमीला (औषधि)


113
शाकेश्वरी
शाकुंभरी
भारत
सहारन पुर
114
स्थाणीश्वर
थानेसर
‘’
हरियाणा
115
वीरणेश्वर
बिनसर
‘’
उत्तराखंड
116
भाव नगर
हैदराबाद
‘’
तेलंगाना
117
हिमदाव
हिंदाव (पट्टी)
भारत
उत्तराखंड
118
द्वारावती
द्वारिका
‘’
गुजरात
119
हिडिम्ब पुर
डीमापुर
भारत
नागालैंड
120
शिवि स्थान
सीस्तान
अलग देश
-         
Share on Google Plus

डॉ. दिनेश चंद्र थपलियाल

I like to write on cultural, social and literary issues.
    Blogger Comment
    Facebook Comment

0 टिप्पणियाँ:

एक टिप्पणी भेजें